მესამე დღე შამე ჩამოვიდა, პატარა, ჩია ქალი. მუდმივად რძის და ყველის სუნით აქოთებული, მარცხენა ხელზე დარჩენილი ერთი თითით. ხელი ხელში გამიყარა და რაღაცნაირად, თითების გარეშეც, მუჭში მომიქცია. თვალებდახუჭული იჯდა საღამომდე, სანამ უკანასკნელი ადამიანი არ წავიდა და დავრჩით მხოლოდ ჩვენ. ძნელი იყო მის რძის სუნთან, უთითო ხელთან გამკლავება. შამეს ბავშვობის შემდეგ წელიწადში რამდენჯერმე თუ ვნახავდი, მაგრამ ყოველ დიდ დღესასწაულზე გვიგზავნიდა თხის ყველსა და წაბლს, რომელიც თავად ჩამოჰქონდა მთიდან.
ჩვენი სოფლის შარაგზიდან კარგად ჩანდა მთის წვერი, მოშიშვლებული მესამე მთა, სწორედ მანდ იცოდა საუკეთესო წაბლი. მსხვილი და გემრიელი, ისეთი, მოსახარშად რომ დაგენანებოდა. ზაფხულობით მე და პაპას ასეთი თამაში გვქონდა: ორივე ვაშტერდებოდით იმ ჯადოსნურ ადგილს, საიდანაც წაბლი მოდიოდა. პაპა რაღაცის დანახვას ცდილობდა, მე მას ვბაძავდი და ხანდახან, დიდხანს დგომის შემდეგ თავს ვაჯერებდი, რომ მოშიშვლებულ ადგილას ხეები მოძრაობდნენ, სულ პატარა, ჭიანჭველისხელა ხეები. სინამდვილეში კი მხოლოდ სიცარიელეს ვხედავდი. სწორედ მანდ იკრიფებოდა წაბლი, ყველაზე გემრიელი წაბლი დედამიწაზე.
შამე ბებიაჩემის დობილი იყო. ერთად გაიზარდნენ, ერთმანეთი ისე უყვარდათ, რომ შამემ, როცა ბებია სასწავლებლად ქალაქში წამოვიდა, თავი მოიწამლა. ბებიაჩემს ამბავი შუა გზაზე დააწიეს და ისიც ფეხით გაქცეულა უკან. ბარგი სადგურზე დაუტოვებია და ცხადია, დაუკარგავს. ერთი შალის პალტო და ორი კაბა; სამი საცვალი, ორი წყვილი „ჩულქი“. ბებომ იცოდა, რომ დაკარგავდა. ამიტომ ბარგიდან მხოლოდ დედის ნაქონი სპილოსძვლის ყელსაბამი წაიღო. მირბოდა, გზაში ფეხსაცმელიც გაუცვდა და მაინც მიუსწრო მომაკვდავ შამეს. არ ვიცი, რა იცოდა ბებიაჩემმა, რაც სხვებმა არ იცოდნენ, მაგრამ შამე გადარჩა. ბებო მაინც წამოვიდა ქალაქში, იმ პირობით, რომ არ გათხოვდებოდა. ამ ამბავს იშვიათად, თითქმის არასდროს იხსენებდა ბებო. ერთხელ წამოსცდა და მას მერე არ მოვასვენე, სანამ ბოლომდე არ მომიყვა.
მოვედი ერთხელ სახლში. მაშინ ბებო ღონივრა იყო. გადმოელაგებინა კარადა: ტანსაცმელი, ახალიც და ძველიც. ცალ-ცალკე პარკებში გამზადებული სასაჩუქრედ და გასაცემად. ერთგან კი რკინის ჟანგიან ყუთში სუნამოს ორი ფლაკონი ეგდო. ერთი ხის, ლამაზად მოხატული – ჭრელ-ჭრელი ფერებით დაესვათ ზედ ყვავილები და ვარსკვლავები, მეორე კი – შუშის. წამლის იყო, უთუოდ. ხელი რომ მოვკიდე, შეჰკივლა და დამადებინა, მაშინ წამოსცდა, რომ შამეს საწამლავის ბოთლი იყო. ბებო კი ინახავდა. მგონი ასე, ორმოც წელზე მეტი. რომ არ მოვეშვი და იცოდა, ჩემს შიმშილს ვერაფრით მოკლავდა, თეთრ მძივს დასწვდა და „აგე, შენო“, – გადმომიგდო. მიხვდა, რომ ამით ვერ მომხიბლა და ამბავი გამოუგონა: დედაჩემის მზითვი იყო და ერთადერთი სახსოვარი მისი მამისგანო, იმას საიდან ჰქონდა, არავინ იცის, რადგან ძვალი ნამდვილად სპილოსია და ჩვენს სოფელში სპილო მხოლოდ ფოტოებზე გვინახავსო. მიყვარდა ზღაპრები და უცებ მეძვირფასა. ბებოს დავუბრუნე და გულუბრყვილოდ ვუთხარი, რომ მოკვდები, მაშინ ავიღებ-მეთქი.
და აი, მოკვდა და ძველ, ურემონტო სამოთახიანში მესამე დღეა განუწყვეტლივ მოდიან სამძიმარზე. მეოთხე დღეს სოფელში უნდა გადავასვენოთ. მანქანა შეკვეთილია. შამე ამბობს, რომ საფლავი უკვე გათხრილია და როგორც სოფლის წესია, მიწას ასვენებენო. „ჩვენი დასვენების დროც არის“ – გულში ვიმეორებ და შამესთან ერთად, იქვე სკამზე მეძინება.
*
„სიკვდილი არ იქნება იოლი“ – ბებომ თქვა ერთხელ, როცა ჩაძინებულზე ზღაპარს გვიყვებოდა. მასთან გვეძინა მე და ძმებს. წამოგვყრიდა საღამოობით ტელევიზორთან ჩაძინებულებს და მერე ტახტზე აგებდა ლეიბს და საბანს, დებდა ბალიშს და შუქსაც აქრობდა, პაპას რომ დაეძინა. ჩვენ კი ოთახისკენ გვერეკებოდა. ამ დროს პაპა ფანჯარასთან იდგა და დიდი ხნის მოუსვლელ შვილს ელოდა. მე ხომ ვიცი, ასე იყო. ერთი-ორჯერ დამინახავს ღამე, საცვლების ამარა ფანჯარასთან მიმდგარი. მერე ერთს ჩაიტირებდა და ჩაწვებოდა. დილით, ჩაცმულ-დახურული ისევ ფანჯარასთან გვხვდებოდა. არსად მიდიოდა. წასასვლელი არც კი ჰქონდა, მაგრამ მაინც ეხურა შავი ფერის კარტუზიანი ქუდი, რომელიც შვილივით უყვარდა. „სიკვდილი არ იქნება იოლი“, – წამოსცდა ბებიაჩემს ძილ-ღვიძილში. მანამდე ერთ ზღაპარს ჰყვებოდა, ისეთს, რომელიც არსად შემხვედრია და არსად წამიკითხავს, ბებო ლექსად ჰყვებოდა ტყეში საკუთარი ბედის საძებნელად წასულ გოგოზე. ძმები, რომლებიც ხშირად რიგრიგობით იჩემებდნენ ზღაპრის გმირობას, ახლა გაბრაზდნენ, რომ ზღაპრის გმირი, გოგო იყო... წიხლები დამიშინეს, წავიდნენ და დედასთან დაიძინეს. მე კი დავრჩი ბებოსთან და იმ ღამეს, მერე რა რომ ორს გვეძინა ორის ლოგინში, მე და ბებო მაინც კიდისკენ ჩაჩოჩებულები ველოდით ტყუპებს, მათთვის ადგილს ვინახავდით, მაგრამ აღარ დაბრუნებულან. მერე კი სულ წავიდნენ.
როცა ეს მოხდა, იმ დღესაც პაპა იდგა ფანჯარასთან და უკვე ისე
ჩუქება
